Қазіргі заманда төлем әдістері айтарлықтай – қолма-қол ақша, банк картасы, цифрлық әмиян. Дегенмен, олардың әрқайсысының артықшылықтары да, кемшіліктері де бар. Таңдау сіздің басымдық беруіңізге  және қандай жағдайға тап болғаныңызға байланысты. Бұл материалда өзіңізге қолайлы нұсқаны табу үшін Fingramota.kz әрбір төлем әдісін талдап береді.

Қолма-қол нысандағы ақша 

Қолма-қол ақшаның басты артықшылығы сіздің шығыстарды бақылауыңызда – сіз нақты купюралармен төлеген кезде қанша ақша жұмсағаныңызды бірден көре аласыз. Сондай-ақ, қолма-қол ақша әрдайым «жұмыс істейді» – ол телефонға немесе интернетке тәуелді емес, сондықтан оларға ешқандай техникалық проблемалар әсер етпейді және сіз кез келген жағдайда тыныш төлей аласыз. Әрине, қолма-қол ақша барлық жерде қабылданады – тіпті POS терминалдары жоқ ең кішкентай дүкендер мен базарларда да сіз қажетті заттарды сатып ала аласыз.

Қолма-қол ақшаның кемшілігі – жоғалу немесе ұрлану тәуекелі жоғары, жоғалған қолма-қол ақшаны бұғаттауға немесе қайтаруға болмайды, сондай-ақ алаяқтықты дәлелдеу үшін оның жұмсалу жолын қадағалауға болмайды. Сондай-ақ, сатып алудан пайызды қайтаруға немесе банктен тиімді акция бойынша бірдеңе сатып алуға көмектесетін кешбэктер, бонустар және басқа да жеңілдіктер жоқ. Үлкен сомаларды алып жүру ыңғайсыз ғана емес, сонымен бірге денсаулыққа, тіпті өмірге де қауіпті. Қолма-қол ақша – сізді тонауға болатындығы туралы жаман пиғылды адамдар үшін белгі.

Қолма-қол ақшаның көптеген артықшылықтары мен кемшіліктері бар, бірақ оларды белгілі бір шарттарды сақтай отырып, өз пайдаңызға қолдануға болады. Белгілі бір соманы өзіңізбен бірге алып жүріңіз, әсіресе дүкенге барғанда – олар карталардан және тіпті цифрлық әмияннан айырмашылығы, шағын дүкендер мен шағын базарларда міндетті түрде қабылданады. Сонымен қатар, егер сіз, мысалы, сауда орталығына гардеробты жаңарту үшін барсаңыз, қолма-қол ақша да ыңғайлы – сіз қанша ақша жұмсағаныңызды көресіз және импульсивті сатып алудан аулақ боласыз. Сондай-ақ, қолма-қол ақшаны сапарға шыққанда өзіңізбен бірге алып жүру пайдалы – сіз басқа елде интернеттің қалай жұмыс істейтінін білмейсіз, сондықтан қауіпсіздік үшін қолыңызда белгілі бір сома болған дұрыс.

Банк картасы 

Төлем карталарының артықшылығы олардың ыңғайлы әрі жылдам болуы – сіз тауарға немесе қызметке бір қозғалыс жасап төлейсіз. Сондай-ақ кешбэк пен бонустар – көптеген банктер сатып алудан 1–5%-ға дейін қайтарады немесе мысалы, коммуналдық қызметтерді төлеуге немесе қоғамдық көлікте жүруге болатын бонустар береді. Бұдан басқа, банк карталарының негізгі артықшылықтары қауіпсіздік және алаяқтықтан қорғау болып табылады – жоғалған жағдайда картаны әрқашан бұғаттауға, қалпына келтіруге болады, тіпті егер Сіздің картаңызды бұзса, құқық қорғау органдары «цифрлық із» арқылы тергеу кезінде алаяқтарға шыға алады.

Кемшіліктері техника мен интернетке тәуелділік болуы мүмкін, бұл қолайсыздықтар үшін сіз жай ғана төлей алмауыңыз мүмкін. Қолма-қол ақшаны алу үшін комиссиялар да болуы мүмкін, әсіресе басқа банктің банкоматтарында – соңғы жылдары пайыз үнемі төмендеп келеді, бірақ бұл кемшілік әлі де қалады. Сонымен қатар, картадан ақша жұмсау оңай – шығысты бірден көретін қолма-қол ақшадан айырмашылығы, картамен бәрі күрделене түседі және адамның психологиясы оған сезінетін нәрсені жұмсау қиынырақ болатындай етіп жасалған. Картадағы ақша көрінбейді, сондықтан оны жұмсау оңайырақ.

Көріп отырғаныңыздай, картада да айтарлықтай кемшіліктер бар, бірақ бүгінде картасыз жүре алмайсыз. Сонымен қатар, мемлекет қолма-қол ақшасыз есеп айырысуға көбірек көңіл бөлуде, себебі салықтан жалтарып жүргендерді, сондай-ақ қылмыскерлер мен алаяқтарды анықтау оңайырақ.

Адал азаматтарға келетін болсақ, оларға карта жалақы алу, тауарлар немесе тұрғын үйді броньдау, азық-түлік дүкендерінен және басқа дүкендерден үнемі керек заттарын сатып алу үшін қажет. Сізде де дүкенге келіп, кассада тұрғанда ақшаны үйге ұмытып кету жағдайлары орын алған болар. Егер сатушы сізді жақсы білсе, онда ол алған затыңызды қарызға береді не үйге қайтуға тура келеді. Егер картаңыз болса, мұндай жағдай орын алмайды, тіпті картаңызды ұмытып кетсеңіз де телефон арқылы төлеу мүмкіндігі бар.

Цифрлық әмиян (Apple Pay, Google Pay және басқалары)

Цифрлық әмиянның артықшылығы оның жоғары ыңғайлылығында, ол телефон немесе сағат әмиянды ауыстырады, яғни картаны өзіңізбен бірге алып жүрудің қажеті жоқ. Бұдан басқа, алаяқтардан қосымша қорғаныс – төлем токендеу және биометрия арқылы жүзеге асырылады (Face ID, басып шығару). Сондай-ақ, басқарудың қарапайымдылығы мен ыңғайлылығы – цифрлық әмиян әр түрлі банктердің бірнеше карталарын жиі біріктіреді, осылайша сіз түрлі қосымшаларға ауыспай-ақ қаржылық жағдайыңызды әрқашан бір жерден көре аласыз.

Алайда, смартфондардың барлық үлгілерінде әмиянмен төлеуге қажетті NFC мүмкіндігі жоқ, сондықтан цифрлық әмиянды меңгергіңіз келсе, телефонды жаңарту қажет.

Цифрлық әмиян — әсіресе жылдамдық пен минимализмді ұнататындар, қолма-қол ақшаны алып жүруді ұнатпайтындар және бір қосымшада қаржыны бақылауды қалайтындар үшін ыңғайлы және қауіпсіз төлем әдісі. Алайда, бұл төлем әдісі толығымен гаджеттердің жұмысына және NFC қолдауының болуына байланысты, сонымен қатар барлық сауда нүктелерінде әлі қабылданбаған. Сондықтан кез келген жағдайға дайын болу үшін оны банк картасымен немесе қолма-қол ақшамен пайдалану оңтайлы.

Ақшаңызға арналған үш «себет»: қаржыңызды қорғаудың оңай жолы

Әрбір төлем әдісінің оң және теріс жақтары бар, ал пайда сіз тапқан жағдайға байланысты. Бір әдісті таңдап, оны қатаң сақтаудың қажеті жоқ: ақшаны үш түрлі құралға бөліңіз.

Мысалы, кэшбэкпен қайтаратын дүкендердегі күнделікті шығындар үшін — банк картасы немесе қолайлы шарттары бар картаға байланыстырылған цифрлық әмиян. Интернет байланысы нашар жерлерге және елдерге немесе нарыққа бару үшін — қолма-қол ақша. Алаяқтардан ең  жоғары ыңғайлылық пен қорғаныс үшін — цифрлық әмиян, әсіресе банктің бонустарымен бірге.

Қаражатты үш «себетке» бөлу сізді арналардың бірінде іркіліс болған  немесе алаяқтық жасалған кезде ақшаға қолжетімділіктің толық жоғалуынан қорғайды. Егер интернет-банкинг уақытша қолжетімді болмаса, сізде қолма-қол ақша қалады. Егер олар әмиянды ұрласа — картадағы және электрондық шоттағы ақша қауіпсіз болады.

Толығырақ "Төлемдер мен аударымдар " бөлімінде оқыңыз